De Jugendstil is een kunststroming die begon rond 1890 als reactie op de smakeloze producten die voortkwamen uit de industrialisatie. De Jugendstil manifesteerde zich niet alleen in gebruiksvoorwerpen, zoals glaskunst, sieraden en meubels, maar ook in de architectuur. De Jugendstil, ook bekend onder synoniemen als Art Nouveau of Nieuwe Kunst, gebruikt veelvuldig versieringen met een organische vorm, zoals krullen, zweepslagen, bloemen, dier- en plantfiguren. Hier en daar is een blokjesmotief te zien. Omlijstingen van ramen en deuren zijn vaak sierlijk gebogen, asymmetrie in gevelopbouw en decoratie komt regelmatig voor, net als de -soms geglazuurde- verblendsteen.

Later volgde de Amsterdamse school, met als kenmerk het ambachtelijk gebruik van expressieve en fantastische vormen. Dakpannen krijgen bijvoorbeeld opeens een functie als bekleding van verticale oppervlakken. Ook de zogenaamde laddervensters, ramen waarin de horizontale roeden doen denken aan een ladder, zijn typerend voor de Amsterdamse school.

Hoewel in deze wandeling van ongeveer 7,5 km de nadruk ligt op het bezichtigen van gebouwen en monumenten in Jugendstil of Amsterdamse School, zullen we onderweg ook andere bouwstijlen zien, zoals Chaletstijl en de Haagse School.

Eerder verscheen bij ons Stadswandeling langs industriële monumenten in Leiden, eveneens samengesteld door Rijkert Knoppers en Conny Kalkhoven.